Zapalenie spojówek – objawy, przyczyny i metody leczenia

Zapalenie spojówki jest zaraźliwe, jeśli przyczyną są bakterie lub wirusy.

• Wirusowe zapalenie spojówek jest wysoce zakaźne i może się łatwo rozprzestrzeniać poprzez kontakt bezpośredni lub drogą kropelkową.
• Bakteryjne zapalenie spojówek również jest zaraźliwe, ale zwykle w mniejszym stopniu niż wirusowe. Przenosi się przez kontakt z wydzieliną zainfekowanego oka.

Z kolei alergiczne zapalenie spojówki nie jest zakaźne, ponieważ wynika z reakcji organizmu na alergeny (np. pyłki, kurz, sierść zwierząt) i nie jest wywołane przez drobnoustroje.

Zapalenie spojówki oka mogą wywołać:

• wirusy,
• bakterie,
• alergeny.

Zapalenie spojówek wirusowewystępuje najczęściej ¹, bo aż u 75% osób. ⁷ Zwykle trwa od kilku dni do kilku tygodni, jednak najczęściej utrzymuje się 1–2 tygodnie. ¹

Pod względem częstości występowania bakteryjne zapalenie spojówekplasuje się na drugim miejscu, stanowiąc ok. 30% wszystkich zakażeń oka. ⁶ W większości przypadków pojawia się obustronnie, jednakże może również wystąpić bakteryjne zapalenie spojówki w jednym oku, które trwa 1-2 dni, a następnie przejść w postać obustronną. ²

Z kolei zapalenie spojówki oka wywołane alergenami występuje u 5–22% populacji ⁵ i może być związane z rodzajem wykonywanej pracy. Najczęściej dotyczy zewnętrznych części oka. ⁸

Zapalenie spojówek wirusowe najczęściej powodują adenowirusy (w 65-90%) ^{3, 7} znajdujące się np. na zanieczyszczonych narzędziach, basenie lub w powietrzu. Do zakażenia spojówki dochodzi wówczas poprzez kontakt wydzieliny worka łzowego z wirusem.

Bakteryjne zapalenie spojówek w większości powodują gronkowce i paciorkowce. ⁶ Droga zakażenia zależy od rodzaju bakterii, ale najczęstsze mechanizmy to:

• Kontakt bezpośredni – przeniesienie bakterii na spojówkę przez dotykanie oczu brudnymi rękami, np. po kontakcie z zakażonymi powierzchniami lub osobą chorą.
• Kontakt pośredni – zakażenie poprzez zanieczyszczone ręczniki, pościel, kosmetyki do oczu (np. tusz do rzęs), soczewki kontaktowe i ich pojemniki.

Bakteryjnemu zapaleniu spojówek towarzyszy zwykle gęsta wydzielina będąca mieszaniną śluzu i ropy, która – szczególnie po nocy – powoduje sklejanie powiek. ¹ Oprócz tego występuje zaczerwienie oka, uczucie podrażnienia i pieczenie. Gdy powodem infekcji oka jest wirus, wówczas występuje wirusowe zapalenie spojówek bez ropy.

Niemniej jednak może pojawić się ból, zwiększona wrażliwość na światło, łzawienie i uczucie, jakby coś znajdowało się w oku. ³

Zapalenie spojówki oka wywołane alergią powoduje przede wszystkim swędzenie, zaczerwienienie i łzawienie oczu. Objawem towarzyszącym może być światłowstręt. ⁸

Niezależnie od rodzaju, zapalenie spojówek bez zaczerwienieniawystępuje rzadko.

Co na zapalenie spojówki sprawdzi się najlepiej? Leczenie zależy przede wszystkim od rodzaju infekcji.

Zapalenie spojówki – leczenie specjalistyczne

• Leczenie bakteryjnego zapalenia spojówek: Infekcja bakteryjna spojówek często ma łagodny przebieg i może ustąpić samoistnie. Jeśli objawy nie są uciążliwe, zazwyczaj nie jest konieczne stosowanie antybiotyków. Należy jednak mieć na uwadze, że ważna jest uważna obserwacja objawów, gdyż czasami może dojść do ich pogorszenia. Wtedy konieczna jest konsultacja z lekarzem. W przypadku bardziej nasilonego zapalenia lub gdy występuje obfita ropna wydzielina specjalista może zalecić antybiotyk na zapalenie spojówki w postaci kropli lub maści. ⁶
• Leczenie wirusowego zapalenia spojówek: Główne działania terapeutyczne koncentrują się na łagodzeniu objawów, takich jak zaczerwienienie, obrzęk i pieczenie oczu. Stosuje się nawilżające krople na zapalenie spojówki (tzw. sztuczne łzy), które zmniejszają stan zapalny i łagodzą dyskomfort. Oprócz leczenia objawowego, w niektórych przypadkach wirusowego zapalenia spojówek stosuje się preparaty przeciwwirusowe do użytku miejscowego.
• Leczenie alergicznego zapalenia spojówek: Alergiczne zapalenie spojówek nie jest wywołane przez bakterie ani wirusy, dlatego jego leczenie koncentruje się na redukcji reakcji alergicznej i eliminacji kontaktu z alergenem. Podstawą terapii są leki przeciwhistaminowe oraz stabilizatory komórek tucznych, które hamują uwalnianie histaminy i zmniejszają stan zapalny. Dodatkowo pomocne mogą być krople nawilżające, które wypłukują alergeny z powierzchni oka.

Zapalenie spojówki – co robić, aby uniknąć powikłań?

Powikłania po zapaleniu spojówek mogą występować w postaci:

• zapalenia rogówki (keratitis), które prowadzi do pogorszenia ostrości wzroku,
• keratopatii punktowej powodującej światłowstręt i dyskomfort,
• przewlekłego zespołu suchego oka wynikającego z bliznowacenia spojówki.

Innym powikłaniem jest zapalenie spojówek nawracające, zwłaszcza w postaciach alergicznych.

Aby uniknąć powikłań, należy przestrzegać zasad higieny, często myć ręce, unikać pocierania oczu i stosowania soczewek kontaktowych podczas infekcji. Warto również przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących leczenia, używać kropli nawilżających, unikać ekspozycji na dym i alergeny oraz odpowiednio chronić oczy przed drażniącymi czynnikami środowiskowymi. Po wystąpieniu bakteryjnego zapalenia spojówek zalecane jest pozbycie się wszelkich kosmetyków i akcesoriów do makijażu, które mogły mieć styczność z zakażoną okolicą oczu.