Rogówka oka - czym jest i jakie pełni funkcje?

Rogówka oka to przezroczysta, delikatna warstwa na przedniej powierzchni gałki ocznej, odpowiadająca za ochronę wnętrza oka oraz załamywanie światła. Dzięki wyjątkowej budowie, obejmującej sześć warstw i gęste unerwienie, rogówka łączy w sobie funkcje barierowe, refrakcyjne i immunologiczne. W poniższym artykule, odpowiadamy na pytania: czy rogówka może się odkleić, jak przebiega odbudowa rogówki oka oraz w jaki sposób może zostać uszkodzona.

Anatomicznie rogówka znajduje się tuż przed tęczówką i źrenicą, otoczona spojówką i twardówką. Jej zewnętrzną powierzchnię tworzy nabłonek — cienka warstwa komórek działająca jak pierwsza linia obrony przed zabrudzeniami i patogenami. Tuż pod nim leży błona Bowmana – mocna, włóknista przegródka zapobiegająca nadmiernemu rozciąganiu i uszkodzeniom.

Środek rogówki stanowi zrąb, czyli grubsza część zbudowana głównie z kolagenowego żelu, który nadaje jej kształt i przezierność. Pod zrębem znajduje się warstwa DUA, a następnie błona Descemeta, niezwykle cienka, lecz bardzo wytrzymała, a najgłębiej położony jest śródbłonek — jednowarstwowa powłoka komórek, która reguluje ilość wody w rogówce i utrzymuje jej przejrzystość.

Podstawowym zadaniem rogówki oka jest ochrona wnętrza oka przed czynnikami zewnętrznymi (kurz, drobnoustroje) oraz załamywanie światła na poziomie około 70% całkowitej refrakcji oka. Dodatkowo pełni ona funkcję bariery immunologicznej, zapobiegając zakażeniom i stanom zapalnym³. Dzięki swojej przezierności i kształtowi owalnego wypuklenia umożliwia skupienie promieni na siatkówce, co jest niezbędne dla prawidłowego widzenia ostrości.

Codzienne mikrourazy, takie jak zanieczyszczenia wpadające do oka, mogą prowadzić do porysowania rogówki, objawiającego się bólem, łzawieniem i światłowstrętem⁴. Poważniejsze wypadki mogą skutkować nawet przecięciem rogówki, co wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej, aby zapobiec trwałej utracie wzroku⁵.

Powierzchniowy nabłonek rogówki ma zdolność do szybkiej odnowy, jednak jej głębsze warstwy regenerują się wolniej, a w procesie tym często powstają blizny. Odbudowa rogówki zachodzi poprzez migrację komórek nabłonkowych i remodelację zrostu kolagenowego. W przypadkach nieodwracalnego uszkodzenia stosuje się przeszczepy rogówki (keratoplastykę), polegające na zastąpieniu chorej tkanki, zdrową od dawcy⁶.