Na czym polega kurza ślepota i jak ją leczyć?

Kurza ślepota inaczej nyktalogia lub nyktalopia, jest zaburzeniem wzorku związanym z upośledzeniem działania światłoczułych receptorów – pręcików zlokalizowanych w siatkówce oka ¹. Pręciki odpowiadają za odbiór wrażeń wzrokowych, a dokładniej za widzenie czarno-białe w warunkach słabego oświetlenia. Ich nieprawidłowa praca zaburza produkcję pigmentu (rodopsyny), przez co ośrodek wzroku zlokalizowany w mózgu traci umiejętność tworzenia ostrego obrazu po zmroku. Ślepota zmierzchowa nie jest samodzielną chorobą, lecz objawem różnych schorzeń lub niedoborów witaminowych.

Kurza ślepota inaczej nazywana jest także ślepotą nocną, chociaż ten termin nie jest w pełni precyzyjny, ponieważ schorzenie to dotyczy głównie trudności z widzeniem przy słabym oświetleniu, a niekoniecznie całkowitej ślepoty.

Głównym objawem kurzej ślepoty jest pogorszone widzenie po zmierzchu lub w słabo oświetlonych pomieszczeniach. Jednak choroba może manifestować w różny sposób. Do najczęstszych symptomów należą:

• Trudności z widzeniem przy słabym oświetleniu lub po zmroku.
• Wydłużony czas adaptacji wzroku przy przejściu z jasnego do ciemnego pomieszczenia.
• Pogorszenie widzenia peryferyjnego (bocznego).
• Problemy z rozpoznawaniem kształtów i szczegółów w warunkach słabego oświetlenia.
• Potrzeba zwiększonego oświetlenia podczas wykonywania codziennych czynności.
• Częste mrużenie oczu w celu poprawy ostrości widzenia.
• Zwiększona wrażliwość na olśnienie (oślepienie) przez światła samochodów podczas jazdy nocą.
• Trudności z prowadzeniem pojazdów po zmroku.

Tak zazwyczaj objawia się kurza ślepota. A jak widzi osoba dotknięta tym schorzeniem? Pacjenci często opisują swoje doświadczenia jako widzenie przez zamglone szkło lub filtr, który sprawia, że obrazy stają się niewyraźne i pozbawione szczegółów. Warto wiedzieć, że u niektórych pacjentów stwierdzana jest kurza ślepota na jedno oko.

Najczęstszą przyczyną kurzej ślepoty jest niedobór witaminy A, która jest niezbędna do produkcji rodopsyny – pigmentu znajdującego się w pręcikach siatkówki oka ³. Rodopsyna jest kluczowa dla widzenia w warunkach słabego oświetlenia. Niedobór witaminy A może wynikać z niedostatecznej podaży tej witaminy w diecie, zaburzeń wchłaniania lub zwiększonego zapotrzebowania organizmu.

Ślepota zmierzchowa może być również uwarunkowana genetycznie. Wówczas jest jednym z objawów wrodzonej ślepoty nocnej – grupy schorzeń uwarunkowanych genetycznie, których istotą jest zaburzenie widzenia zmierzchowego już od wieku niemowlęcego oraz niepostępujący przebieg choroby ⁴.

Niekiedy kurza ślepota powodowana jest przez zwyrodnienie barwnikowe siatkówki, zaćmę, jaskrę czy wysoką krótkowzroczność. Do rozwoju choroby mogą prowadzić zaburzenia odżywiania, choroby wątroby, nadmierne spożywanie alkoholu czy zażywanie niektórych leków.

Diagnoza rozpoczyna się od dokładnego wywiadu medycznego i badania przedmiotowego przeprowadzonego przez okulistę. Lekarz zapyta o objawy, ich nasilenie, czas trwania oraz czynniki, które mogą je nasilać lub łagodzić.

Do najważniejszych badań diagnostycznych należą badania ostrości wzroku w różnych warunkach oświetlenia, badanie dna oka, ocena funkcji pręcików i czopków w siatkówce oraz badanie pola widzenia.

Test na ślepotę zmierzchową może również obejmować specjalistyczne badania adaptatometrii, które mierzą zdolność oka do adaptacji do różnych poziomów oświetlenia.

Niestety, nie wszystkie formy ślepoty zmierzchowej są w pełni uleczalne, szczególnie te o podłożu genetycznym. Jednak istnieją metody, które mogą złagodzić objawy i poprawić jakość życia pacjentów.

Jeśli przyczyną kurzej ślepoty jest niedobór witaminy A, podstawowym leczeniem jest suplementacja tej witaminy ⁵. Może ona być podawana doustnie lub domięśniowo, w zależności od stopnia niedoboru i ogólnego stanu zdrowia pacjenta.

W przypadku zaćmy niezbędny jest zabieg chirurgicznego usunięcia zmętniałej soczewki i zastąpienia jej sztuczną soczewką wewnątrzgałkową. Z kolei w przypadku jaskry przeprowadza się leczenie obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe (krople, leki doustne lub zabieg chirurgiczny), co sprawia, że ustępuje również kurza ślepota. Korekcja laserowa może być rozważana w niektórych przypadkach, szczególnie gdy ślepota zmierzchowa jest związana z wadami refrakcji. Jednak należy pamiętać, że nie wszystkie formy ślepoty zmierzchowej kwalifikują się do tego typu zabiegów.

Ponadto odpowiednio dobrane okulary lub soczewki kontaktowe mogą poprawić ostrość widzenia, chociaż nie zawsze rozwiążą problem widzenia w warunkach słabego oświetlenia